Bach vs. Händel, czyli spotkanie, którego nie było.

​

W okresie od września 2019 do stycznia 2020 roku Fundacja Ars Chori była organizatorem autorskiego cyklu koncertów z muzyką Jana Sebastiana Bacha pt. Bach vs. Händel, czyli spotkanie, którego nie było.

​

W koncercie udział wzięli profesjonalni artyści specjalizujący się w wykonawstwie muzyki dawnej w tym instrumentaliści grający na replikach instrumentów dawnych.

​

Kierownikiem artystycznym wydarzenia była Judyta Tupczyńska, która również w koncertach wystąpiła jako solistka – skrzypaczka grająca skrzypcach barokowych.

​

Słowo wstępne do wszystkich trzech koncertów oraz koncerty poprowadził znany muzykolog Jakub Burzyński.

​

Taka już nasza – świadomych konsumentów kultury – zachłanna natura, iż mając do  dyspozycji naprawdę wiele, tęsknimy za tym, czego mieć nie możemy… Dla przykładu – od dobrych pięciu dekad żyjemy w najlepszym czasie dla miłośników muzyki dawnej, mając tu i teraz dane wszystkie style, wszystkich kompozytorów, jacy liczą się w historii muzyki. Mamy ich partytury, mamy znakomite biografie, mamy analizy, mamy wreszcie wysublimowane stylistycznie wykonania, na żywo i na nośnikach wszelakich. Zapewne sytuacja taka, gdyby jej doświadczył, dużo bardziej ucieszyłaby Jana Sebastiana Bacha, niż spotkanie osobiste z Jerzym Fryderykiem Händlem. Lecz to właśnie owo nigdy nie mające miejsca spotkanie, rozpala spragnione zmysły nas, rozpieszczonych mnogością muzycznych doznań postmodernistycznych parweniuszy muzycznego historyzmu. Przynajmniej od czasu powszechnego sukcesu niemieckiej sztuki „Kolacja na cztery ręce” (oryg. Mögliche Begegnung) urodzonego we Włocławku Paula Barza z roku 1985, w programach koncertowych zespołów muzyki dawnej zaroiło się od bachowsko-händlowskich konfrontacji.

​

Tu rodzi się pierwsze pytanie – czy aby na pewno konfrontacja jest tym, co oddawałoby atmosferę spotkania tych dwóch mistrzów? Co tam tych – jakichkolwiek mistrzów? Czy nie po tym poznać mistrza, że nie jest małostkowy i konfrontacyjny, że czerpie od utalentowanych kolegów, nie tracąc do nich szacunku? Co prawda znamy historyczne relacje z rzekomych „pojedynków” na klawiatury, w tym takich z udziałem Händla lub Bacha, lecz czy na przykład współcześni pięściarze nie darzą się poza ringiem szacunkiem, a nawet przyjaźnią? Paul Barz, jak wcześniej Peter Shaeffer w „Amadeuszu”, postawił w swej znakomitej sztuce na konflikt, zyskując na pogłębieniu ekspresji teatralnej wizji. My tego czynić nie musimy. Wszak choć concertare oznacza według niektórych „współzawodniczyć”, to według innych słowo to raczej wyraża bardziej pojednawcze: „współgrać”.

​

Concertare stanowi zaś ramę naszego trzyetapowego spotkania z Bachem i Händlem. Nie dość bowiem, że programy pierwszego i trzeciego wieczoru wypełnią koncerty instrumentalne, to przypomnieć należy, iż zawarte w nich także utwory kantatowe sam Bach nazywał raczej concerto względnie motetto, i to właśnie w tym pozytywnym znaczeniu, mającym swą genezę jeszcze we wczesnobarokowych concerti ecclesiastici. Zabrzmią więc bachowskie koncerty na skrzypce i obój obok „koncertów” na głosy: Jauchzet Gott oraz Ich bin Vergnügt. Zabrzmią händlowskie motety (czyli concerti): Salve Regina oraz Dixit Dominus obok dwóch fantastycznych concerti grossi z op. 6 – esencja idei „współbrzmienia”. Pośrodku zaś – muzyka kameralna, która wypełni wieczór drugi, a więc twórczość intymna i wysublimowana. Dopiero na tym gruncie, pozbawionym mogących uchodzić za konfrontacyjne popisów i blichtru, zestawiamy kompozycje obu mistrzów. Bez potrzeby porównania, bez hierarchii, bez prężenia muskułów. Zwłaszcza, że nie nasze to muskuły, a to my jesteśmy trzecią stroną tych spotkań, my, wykonawcy i widownia. Na poziomie, na który wynieśli swą sztukę Bach i Haendel, można już tylko zatopić się w bajeczne dźwięki. Na tym poziomie obaj spotykają się z nami – i ze sobą – od wielu, wielu lat…

​

Jakub Burzyński, 2019