Bach vs. Händel - Edycja III - Czyli
spotkanie, którego nie było.

III edycję cyklu koncertów Bach vs Händel. Czyli spotkanie którego nie było, w nieco zmienionej formule ale przy zachowaniu głównej idei, Fundacja Ars Chori zaprezentuje włocławskiej publiczności.

„SCHMIDT (uroczyście) Pański kolega, maestro!

BACH (wchodzi sztywno, ociągając się, zatrzymuje się na progu. )

HANDEL (odwraca się ku niemu, z emfazą) Witam drogiego pana...

BACH (kłania się sztywno) Miło mi.

HANDEL Ależ proszę, niech pan wejdzie! Proszę!...

BACH (sztywno) Zbytek łaski.

HANDEL Niech pan się czuje moim gościem...

BACH (sztywno) Zbytek łaski.

HANDEL Witam pana serdecznie...”

To spotkanie musiało mieć miejsce. Dwóch wybitnych niemieckich kompozytorów, wymienianych jednym tchem w podręcznikach historii muzyki. Urodzeni w przeciągu jednego miesiąca w miejscowościach oddalonych od siebie niewiele ponad 100 kilometrów. Bach – geniusz organów, tkający wielowarstwowe konstrukcje muzyczne, zachwycające głębią znaczeń i intelektualnym pięknem, skromny kantor przy kościele św. Tomasza w Lipsku, ojciec rodziny utrzymujący dużą gromadkę dzieci. Händel – mistrz opery i oratoriów, podróżujący po Europie światowiec, który na lata związał się z Anglią, bezdzietny kawaler.

W wyobraźni słuchaczy stanowią oni swoiste przeciwieństwo, pozorny kontrast między skromnością a przepychem, intelektualną głębią a teatralną emocjonalnością.

„HANDEL Gdyby nas obu ceniono, powstałaby najwspanialsza muzyka na świecie. (wstaje, bierze butelkę i idzie z nią w stronę fotela) Ale kto lubi kantora od świętego Tomasza, ten będzie nienawidził potwora z Londynu. A kto podziwia potwora, ten kantora nie zrozumie nigdy. Zawsze będą mówić, że tamten, ten drugi - o, to jest prawdziwy geniusz...

BACH Zawsze ten drugi.

HANDEL Przez całą wieczność.

BACH Wieczność.

HANDEL To ona robi z nas naturalnych wrogów. (odkorkowując szampana) Za naszą wieczną wrogość, panie Bach!”

Jednak w rzeczywistości nigdy się nie spotkali.

Ich wyobrażone spotkanie z 1747 roku przedstawia sztuka Paula Barza „Kolacja na cztery ręce”, znana polskim widzom z przedstawienia Teatru Telewizji z 1990 r. z genialnymi kreacjami Janusza Gajosa (Bach) i Romana Wilhelmiego (Händel). Autor przerysowując obie postacie dowcipnie rozprawił się ze stereotypami związanymi z wizerunkami kompozytorów. Jednak pokusa stawiania obok siebie (w myśl barokowego concertare -jako współzawodniczenie, ale również współdziałanie) obu gigantów muzyki jest przeogromna, udzieliła się ona również nam. Cykl „Bach vs. Händel” daje słuchaczom możliwość delektowania się „koncertową” twórczością obu kompozytorów osobno, zarówno ich twórczości sakralnej (psalm, kantata), jak świeckiej (koncerty). Środkowy koncert stanowi kameralne spotkanie z rodziną Bacha – Janem Sebastianem oraz jego synami.

Zachwycając się pięknem muzyki szczęśliwie nie musimy wybierać między Bachem i Händlem. Kochamy ich obu.

„HANDEL Szkoda, że nasze spotkanie nie było możliwe, Janie Sebastianie.

BACH Było niemożliwe, Fryderyku.

HANDEL Byłaby to wielka chwila.

BACH Ale już nie nastąpi.

HANDEL (wzdycha) Szkoda.

BACH Wielka.”

Cytaty pochodzą ze sztuki P. Barza

„Kolacja na cztery ręce”, tłum. J. St. Buras

Judyta Tupczyńska

Kup bilet

Cykl koncertów składa się z trzech części:

CZĘŚĆ I - BACH KONCERTOWO

Koncert wypełnią dzieła instrumentalne i wokalno – instrumentalne lipskiego mistrza barokowej polifonii. Koncert skrzypcowy E-dur, jeden z dwóch zachowanych solowych koncertów skrzypcowych Bacha pokazuje niewiarygodne mistrzostwo kompozytora w każdej odmianie muzyki, której dotykał. Często mówi się, że to najpiękniejsze utwory muzyki klasycznej, jakie kiedykolwiek powstały i że w walce o to miano rywalizować z nimi może tylko inne dzieło Bacha. Następnie zabrzmi IV koncert Brandenburski – jeden z sześciu koncertów, które przeszły do historii jako najważniejsze utwory instrumentalnego baroku, Bach zadedykował margrabiemu Brandenburgii Christianowi Ludwigowi w 1821 r. Koncert zakończy rozbudowana kantata BWV 182 Himmelsköni, sei wilkommen, przeznaczona na Niedzielę Palmową. Jest to prawdopodobnie pierwsza kantata, którą Bach napisał dla dworu w Weimarze w związku z objęciem tam stanowiska koncertmistrza. W kantacie obok solistów ogromną rolę odgrywa komentujący chór.

Repertuar:

Wprowadzenie Marek Nahajowski

J. S. Bach – Koncert skrzypcowy E-dur BWV 1042

- IV Koncert brandenburski G-dur BWV 1049

Kantata Himmelskönig, sei willkommen BWV 182

CZĘŚĆ II - J. S. BACH & SONS

Program przedstawia utwory na skrzypce i klawesyn oraz klawesyn solo J. S. Bacha oraz jego trzech synów – Wilhelma Friedmanna, Carla Philippa Emanuela oraz Johanna Christiana. Utwory synów Bacha są mniej znane i rzadziej wykonywane a można prześledzić w nich styl znanego ojca – kompozytora giganta epoki baroku , ale można odnaleźć także charakterystyczne cechy ich własnego stylu kompozytorskiego. Jest to bardzo różnorodna muzyka – od stylu dojrzałego baroku, aż po style zapowiadające klasycyzm – styl galant oraz „Sturm und Drang” (burzy i naporu). Koncert jest okazją do poznania twórczości rodziny 4 wybitnych kompozytorów na przykładzie utworów klawesynowych (ulubiony instrument rodziny Bachów) i skrzypcowych

Repertuar:

Wprowadzenie Marek Nahajowski

1. Jan Sebastian Bach (1685-1750) - Sonata na skrzypce i basso continuo G-dur (BWV 1021)

2. Wilhelm Friedmann Bach (1710-1784) - Fantazja na klawesyn solo a-moll (F 23)

3. Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788) - Rondo na klawesyn solo ze zbioru „Für Kenner und Liebhaber”

4. Carl Philipp Emanuel Bach – Sonata h-moll na skrzypce i klawesyn obligato (Wq76)

5. Johann Christian Bach (1735-1782) - Sonata A-dur na klawesyn solo (Op. 17 nr 5)

6. Jan Sebastian Bach - Sonata na skrzypce i klawesyn obligato E-dur (BWV 1016)

CZĘŚĆ III - Händel koncertowo

I część koncertu wypełniają 2 concerti grossi op 6 nr 3 i 4.z cyklu 12 koncertów, z których każdy jest jakby znakomitą improwizacją powstałą spontanicznie w ciągu zaledwie jednego dnia 1739 r. Concerti prezentują znaną i cenioną w dobie baroku technikę przeciwstawienia i współzawodniczenia dwóch grup wykonawczych, solistów i orkiestry – w takim układzie są także prezentowane podczas koncertu.

Repertuar:

Wprowadzenie: Zbigniew Tupczyński

G. F. Händel – Concerto grosso e-moll op. 6 nr 3

- Concerto grosso a-moll op. 6 nr 4

II cześć koncertu to wokalano – instrumentalne Dixit Dominus, psalm opracowany przez zaledwie 22 letniego Handla, podczas jego kilkudniowego pobytu we Florencji. Dixit Dominus łączy w sobie brawurę, mistrzostwo polifonii części chóralnych i głęboką uczuciowość znakomicie oddaną w pełnym liryzmu duecie 2 sopranów De torrente.

Wprowadzenie: Zbigniew Tupczyński

G. F. Händel - Dixit Dominus HWV 232